Γράφει
ο Νεκτάριος Καλογήρου
Το τουρκικό Υπουργείο Ναυτιλιακών Υποθέσεων και Επικοινωνιών αποφάσισε προχθές να σταματήσουν αμέσως όλοι οι πλόες των εμπορικών πλοίων από την Τουρκία προς την Ελλάδα (ο μεγάλος αριθμός πραγματοποιείται προς Ρόδο, Κω, Πειραιά) και από την 12η Οκτωβρίου να σταματήσουν οι πλόες και των τουριστικών, επαγγελματικών σκαφών. Η απόφαση της τουρκικής κυβέρνησης είναι ειλημμένη και (εφόσον δεν αρθεί) θα έχει αρνητικές και θετικές επιπτώσεις σε όλους τους τομείς της οικονομίας των νησιών μας.
Η απόφαση αναφέρει συγκεκριμένα ότι από 25 Σεπτεμβρίου 2017 απαγορεύεται να βγουν από τα τουρκικά χωρικά ύδατα όλα τα εμπορικά σκάφη που φέρουν τουρκική σημαία και έχουν προορισμό τα ελληνικά νησιά. Από τις 12 Οκτωβρίου 2017 η απαγόρευση θα επεκταθεί και στα τουρκικά, τουριστικά σκάφη.
Αφορμή για τη λήψη της απόφασης ήταν οι έλεγχοι που έγιναν στα τουρκικά σκάφη που προσέγγισαν τα λιμάνια της Ρόδου και της Κω. Οι έλεγχοι αφορούσαν στο να διαπιστωθεί αν τηρούνται οι ευρωπαϊκοί κανονισμοί ως προς την τήρηση των κανόνων ασφάλειας και των κανόνων που αφορούν την εργασία των πληρωμάτων. Στη διάρκειά των ελέγχων διαπιστώθηκε σειρά παραβάσεων, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα οι επιθεωρητές να απαγορεύσουν των απόπλου των τουρκικών σκαφών.
Τουρκικές πηγές αναφέρουν ότι τους τελευταίους τρεις μήνες έχουν δεσμευτεί στην Ελλάδα πέντε σκάφη, στα οποία διαπιστώθηκαν παραβάσεις των επίμαχων ευρωπαϊκών κανονισμών. Από την αρχή του έτους έχει αναφερθεί από ευρωπαϊκές πηγές ότι δεσμεύθηκαν 13 σκάφη για την παράβαση των διεθνών κανόνων.
Οι έλεγχοι αυτοί δεν είναι κάτι που προέκυψε τώρα ως δεδομένο στη ναυσιπλοΐα. Οι ελληνικές αρχές ήταν και είναι υποχρεωμένες να τους διενεργούν, όχι μόνο για τα τουρκικά, αλλά για όλα τα σκάφη που προσεγγίζουν τα λιμάνια μας.
Θετικές και αρνητικές
επιπτώσεις στα νησιά
Δεν είναι μυστικό. Η αγορά της Ρόδου και της Κω βρίθει από εμπορεύματα τουρκικής προέλευσης. Δεν είναι λίγοι οι έμποροι που επί δεκαετίες έχουν ανοικτή γραμμή επικοινωνίας με τις παράκτιες, τουρκικές πόλεις και εισάγουν (νόμιμα και παράνομα) εμπορεύματα τα οποία και διαθέτουν στις τοπικές αγορές.
Τα περισσότερα εμπορεύματα καταφθάνουν στο νησί με ειδικό σκάφος «παντόφλα» και ο όγκος τους είναι τεράστιος. Είδη ένδυσης και υπόδησης, ηλεκτρικά είδη, έπιπλα, ηλεκτρονικά, οικοδομικά υλικά, ασημικά και ασφαλώς αγροτικά προϊόντα, ξεφορτώνονται δύο φορές την εβδομάδα στο λιμάνι της Ρόδου. Το ίδιο ισχύει για το λιμάνι της Κω, τα λοιπά λιμάνια των μεγάλων νησιών του αρχιπελάγους και το λιμάνι του Πειραιά.
Η δυνατότητα εύκολης εξαγωγής εμπορευμάτων προς τα νησιά μας, έδωσε τη δυνατότητα σε Τούρκους βιοτέχνες να συνεργαστούν με νησιώτες εμπόρους και να δημιουργήσουν εμπορικά καταστήματα. Μάλιστα, μόλις πρόσφατα στη Ρόδο ξεκίνησε η λειτουργία δύο τέτοιων καταστημάτων.
Η κοπή του «ομφάλιου λώρου» με την εύκολη αγορά της Τουρκίας είναι σίγουρο ότι θα προκαλέσει σοβαρές ανακατατάξεις σε όλους τους τομείς του τοπικού εμπορίου. Εκτιμήσεις δεν μπορούν να γίνουν, καθώς ξαφνικά στην αγορά θα υπάρξουν εντελώς καινούργια δεδομένα και κάποιοι θα πληγούν «θανάσιμα» και άλλοι θα ευνοηθούν.
Πρέπει να σημειωθεί ότι, όσες επιχειρήσεις διαθέτουν τουρκικά εμπορεύματα που φτάνουν οδικώς στην Ελλάδα (με κοντέινερ φορτηγά) και ακολούθως με τα ελληνικά πλοία της γραμμής στον τελικό προορισμό, δεν θα επηρεαστούν. Για το πλήθος αυτής της κατηγορίας των επιχειρήσεων δεν υπάρχουν στοιχεία, ωστόσο είναι σίγουρο ότι είναι λίγες.
Σε ό,τι αφορά τις αρνητικές επιπτώσεις, αυτές αφορούν κυρίως τα μικρά νησιά, που στηρίζουν μεγάλο μέρος της οικονομίας τους στις εκδρομές των τουρκικών, επαγγελματικών, τουριστικών σκαφών. Αυτά θα πρέπει να σταματήσουν τους πλόες από τις 12 Οκτωβρίου 2017. Το τι θα συμβεί από κει και πέρα αποτελεί «πλεύση σε αχαρτογράφητα νερά».
Γιατί οι Ελληνες
επιθεωρητές δεσμεύουν
τα σκάφη
Οι επιθεωρητές κάνουν πολύ καλά τη δουλειά τους. Εργο τους είναι να ελέγχουν την τήρηση των κανόνων που αφορούν τους πλόες και εφόσον οι κανόνες δεν τηρούνται, θα πρέπει να επιβάλλονται οι προβλεπόμενες ποινές. Οι ίδιες ποινές ισχύουν και για τους Ελληνες και γενικά για όλους όσους δραστηριοποιούνται στη θάλασσα. Μάλιστα, γίνεται λόγος ότι οι Ελληνες επιθεωρητές διατηρούν μια κάποια ελαστικότητα, επειδή θέλουν να καλλιεργήσουν καλό κλίμα σχέσεων μεταξύ των χωρών στις δύο πλευρές του Αιγαίου. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να γίνουν εντελώς τυφλοί, για να ικανοποιηθεί η μία πλευρά.
Σημειώνεται ότι όλοι οι πλόες εποπτεύονται από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για την Ασφάλεια στη Θάλασσα (EMSA). Ο οργανισμός αυτός έχει θέσει σειρά κανόνων ως προς τα μέτρα ασφαλείας που θα πρέπει να τηρούνται στα εμπορικά και τουριστικά σκάφη. Ο ίδιος Οργανισμός έχει θέσει σειρά κανονισμών που αφορούν τις εργασιακές συνθήκες.
Εν συντομία, ένας ναυτικός δεν μπορεί να δουλεύει 16 ώρες την ημέρα πάνω στο σκάφος. Για το ωράριο αυτό θα πρέπει να υπάρχουν δύο βάρδιες. Επιπρόσθετα, σε μία καμπίνα τριών ατόμων, δεν είναι δυνατόν να κοιμούνται έξι ή ακόμα και οκτώ άτομα. Αυτό είναι ενάντια στις ευρωπαϊκές προβλέψεις για τις «Συνθήκες Διαβίωσης» των πληρωμάτων.
Ο αθέμιτος ανταγωνισμός
στη θάλασσα
Οι ασχολούμενοι με τον θαλάσσιο τουρισμό κάνουν λόγο για «συνθήκες δουλεμπορικών» σε πολλά από τα επαγγελματικά, τουρκικά τουριστικά σκάφη. Η άρνηση της συμμόρφωσης των Τούρκων στους κανονισμούς του EMSA αμέσως μειώνει το λειτουργικό κόστος των σκαφών. Είναι διαφορετικό το κόστος να πλέει ένα σκάφος με 12 άτομα πλήρωμα και εντελώς διαφορετικό το ίδιο σκάφος να πλέει με 5 άτομα πλήρωμα. Από την μία πλευρά οι ελληνικές και κατ’ επέκταση ευρωπαϊκές εταιρείες ναύλωσης σκαφών αναψυχής τηρούν όλους τους κανόνες και επί αυτών ορίζουν τις τιμές πώλησης προς τους πελάτες τους. Από την άλλη, αρκετές τουρκικές εταιρείες παραβλέπουν τους κανόνες, μειώνουν το λειτουργικό κόστος και αυτό μετακυλύει ως χαμηλότερη τιμή στους τελικούς πελάτες.
Στη διάρκεια του περασμένου καλοκαιριού ακυρώθηκαν συμβόλαια επειδή οι προσφερόμενες γκουλέτες εμφανιζόντουσαν με εξωφρενικά χαμηλές προσφορές συγκριτικά με τα υπόλοιπα σκάφη.
Φοβάται η Τουρκία το
«Ναυτικό Τειρεσία»;
Η τήρηση των κανόνων που αφορούν τους πλόες είναι υποχρεωτική για όλες τις χώρες. Εκείνοι που θεσμοθέτησαν το όλο πλαίσιο, έχουν επίσης καθορίσει τριών ειδών σημαίες: «Λευκή», «Γκρίζα», «Μαύρη». Οι έλεγχοι στα καράβια είναι χιλιάδες και σε κάθε χώρα απονέμεται μια σημαία, ανάλογα με το βαθμό συμμόρφωσης στους κανονισμούς. «Λευκή» απονέμεται στις χώρες όπου διαπιστώνονται ελάχιστες δεσμεύσεις πλοίων λόγω παραβάσεων (το ελληνικό νηολόγιο έχει «Λευκή» σημαία).
Αν μια χώρα βρεθεί με υπολογίσιμο αριθμό σε δεσμεύσεις πλοίων, τότε αμέσως χάνει τη «Λευκή» σημαία και υποβιβάζεται στη «Γκρίζα». Ο υποβιβασμός της κατηγορίας συνιστά υποβιβασμό στο γόητρο μιας ναυτικής δύναμης και ταυτόχρονα επιβάλλει στους επιθεωρητές να έχουν αυτή τη χώρα υπό συνεχή έλεγχο των πλοίων της. Η «Μαύρη» σημαία είναι κάτι που δεν θέλει καμμία ναυτική δύναμη. Οι συνεχείς δεσμεύσεις των τουρκικών σκαφών έχουν οδηγήσει τη γείτονα χώρα κοντά στον υποβιβασμό. Ισως αυτός να είναι ο λόγος που ανάγκασε το υπουργείο Ναυτικών Υποθέσεων να προχωρήσει σε μια τόσο αυστηρή απόφαση.
Σημειώνεται ότι η λίστα κατάταξης αυτού του είδους των σημαιών περιλαμβάνει 73 εποπτευόμενες χώρες. Στην κατάταξη αυτή, η Ελλάδα κατέχει την 17η από τις 42 χώρες με «Λευκές» σημαίες. Η Τουρκία κατέχει την τελευταία θέση (42η θέση) στην κατάταξη των χωρών με «Λευκές» σημαίες. (Επίσημα στοιχεία “Paris MOU”, για τα έτη 2014 – 2016). Ο υποβιβασμός της βρίσκεται μόλις ένα βήμα μακριά.
Τα συμφέροντα
θα καθορίσουν
τη διάρκεια
της απαγόρευσης
Προφανώς η απόφαση του τουρκικού υπουργείου Ναυτικών Υποθέσεων και Επικοινωνιών έχει προκαλέσει αντιδράσεις. Παρότι στην Τουρκία επιχειρείται να παρουσιαστεί ότι η απόφαση ελήφθη για να τιμωρηθεί η «μεροληψία» των Ελλήνων επιθεωρητών, οι Τούρκοι που γνωρίζουν καλά τα όσα ισχύουν, δεν μπορεί παρά να αναγνωρίσουν ότι η χώρα τους πρέπει να συμμορφωθεί με τους διεθνείς κανονισμούς.
Τα συμφέροντα που συνυπολογίζονται είναι μεγάλα και οι απώλειες για χιλιάδες τουρκικές επιχειρήσεις θα είναι ανυπολόγιστου ύψους. Ηδη, οι επιχειρήσεις αυτές δοκιμάζονται από την αστάθεια του τουρκικού, τουριστικού προϊόντος και είναι σίγουρο ότι δεν θα αντέξουν κι άλλους κλυδωνισμούς. Το στοιχείο αυτό από μόνο του είναι ικανό να οδηγήσει σε ανατροπή της απόφασης του τουρκικού Υπουργείου, όμως από την άλλη πλευρά οι διεθνείς κανόνες ασφάλειας είναι παράγοντας που δεν μπορούν να παραβλέψουν οι Τούρκοι επιτελείς.
Οι επόμενες δύο εβδομάδες θα είναι δεικτικές για την πορεία που θα ακολουθήσει η όλη υπόθεση.
ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ
ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ
Ανοιχτό σε διάλογο με την Τουρκία για την αμοιβαία ενίσχυση του θαλάσσιου τουρισμού, υπό την προϋπόθεση να τηρείται η νομοθεσία αναφορικά με τις ναυλώσεις τουριστικών σκαφών και επιθεώρησης πλοίων, δηλώνει, με ανακοίνωσή του, το υπουργείο Ναυτιλίας, με αφορμή δημοσίευμα τουρκικής εφημερίδας στο οποίο αναφέρεται ότι το τουρκικό υπουργείο Μεταφορών φέρεται να απαγόρευσε σε επαγγελματικά σκάφη αναψυχής και απλά επιβατικά πλοία με τουρκική σημαία τον απόπλου προς την Ελλάδα, μετά την κατάσχεση, από τις ελληνικές αρχές, 11 πλοίων.
«Η ομαλή ροή τουριστικών, επιβατηγών και εμπορικών πλοίων μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας έχει θετικές συνέπειες, τόσο για την οικονομία των δύο χωρών, όσο και για την επικοινωνία μεταξύ των λαών τους» τονίζει το υπουργείο Ναυτιλίας και προσθέτει:
«Παραμένει ανοιχτό σε διάλογο με την Τουρκία για την αμοιβαίως επωφελή ενίσχυση του θαλάσσιου τουρισμού και των ακτοπλοϊκών συνδέσεων, υπό την προϋπόθεση ότι τηρούνται αφενός η ελληνική νομοθεσία για την πάταξη παράνομων ναυλώσεων τουριστικών σκαφών και αφετέρου η διεθνής και ενωσιακή νομοθεσία για την επιθεώρηση πλοίων (Έλεγχος Κράτους Λιμένα-Port State Control)».